Kɗl : Alfaa A. Ɓuriyaa Jallo (ngurndam nelaaɗo)

Ɓaa wonndiiɓe nelaaɗo Alla yahunooɓe ɓen Ecopii artii, o yamiri ɓe fow  huccirgol Yasriba, o annddini ɓe wondema kanko kadi o hewtii. Ko ɓuri ɗuuɗude e julɓe ɓen yahi Yasriba ɓe joɗtindii ton.

Nelaaɗo lutti Makka himo sabbi yamiroore Alla fii fergu ngun, ko o muññiiɗo lorra qurayshiyankooɓe ɓen.

Ñannde-goo hooreeɓe qurayshiyankooɓe ɓen tummbondiri ka Daarun-Nadwa, ɓe diisondiri fii fiyaake nelaaɗo. ɓe fow ɓe fotti yo ɓe huuɓu mo e jemma toɗɗaaɗo hara himo ɗaanii ka ndaɗɗudi makko, ɓe wara mo.

Ɓaa nelaaɗo humpitike ko ɓe fottani kon, o yalti Makka ko o suuɗiiɗo, hi mo wondi e giɗo makko on Abuu Bakri Siddiiqu, ɓe yaltidi Makka e on jemma fonndanooɗo yo nelaaɗo ware e mun ; ɓe suuɗodi kamɓe ɗiɗo ka fammeere wi’eteende  Xhaari- Shawri binnde Makka, ɓe ñiiɓi ɗon ko ɓe sabbiiɓe yamiroore Alla fii yahugol maɓɓe ngol.

Ammaa non qurayshiyankooɓe ɓen ɓaawo ɓe so’ii suuɗagol nelaaɗo ngol, ɓe wallini (ngeenaari) ndi ngelooɗi 100 (teemedere) wonannde kala adduɗo Muhammadu, o wuuri, o maayi !

Nelaaɗo (saw) lutti suuɗitagol ka fammeere haa qurayshiyankooɓe ɓen gayni ɗaɓɓitugol, on-say o jokkiti ɗatal makko ngal yahdu Madiina, o hewti e mayre ñannde juma 16 paran, hawri ñannde 20 settaambur 622 j a i.

 Naatugol mo Yasriba ( Madiina) laatii ñalaande mawnde, saare nden mes yalti sannugol mo e tolnugol mo.

 Hari sonnaaɓe ɓen no jaara ɗii giɗɗi ɗoo, wondude e daaɗe mabbe welɗe ɗen :

• Tala’al-badru alaynaa           min shaniyatil-wadaa

• wa-jabas-shukru alaynaa      maa da’aa lillaahi daa

• ayyu-hal mab’uushu fiinaa    ji’ita bil-amril mutaa’i.

Firo mun:

• leelewal ngal ƴellitike e hoore men (nelaaɗo) , ngal iwri e ndee nokkuure (Saniyatul wadaa)

• yettugol Alla waɗɗike en, fannamaa hoddoowo Alla no noddude.

• Ko an yo nelaaɗo e amen, a addorii muuraadu ɗofteteendu.

    Worɓe ɓen hari hino jogitotonoo ɗowirgol ngelooba mba nelaaɗo waɗɗinoo mban, gooto kala hino faalaa yo nelaaɗo Alla on (saw) jippor ka makko, o tolna mo, o teddina mo. Kono laatii, nelaaɗo jaaboo ɓe fow: "Tertee mba, ko yamiraa mba"!

Ko nii ngelooba mban ɓortoraa, hi mba yaha e boli Madiina ɗin, hi mba ɗaɓɓita nden hokkure nde Alla suɓii fii yo wonu galle nelaaɗo Alla ɗen, e yo nde wonu juulirde julɓe nden, ko non mba yahri haa mba suɓii nokkuure, mba waalii ɗon. ko ɗon nelaaɗo darnunoo jalle makko ɗen e juulirde makko nden e ko ɗon kadi o surranoo ɓaawo o feƴƴinii (saw).