Kɗl : Alfaa A. Ɓuriyaa Jallo (ngurndam nelaaɗo)

Alla yamiri nelaaɗo (saw) yo o noddu ɓeynguure makko nden e musiɓɓe makko ɓen e weldiiɓe makko ɓen ka lislaamu ko adtii yimɓe luttuɓe ɓen, hara (tawa) non ko e gunndoo.

Ka arwannde ko jaabinoo noddandu ndun ko weldiiɗo makko on, Abuu Bakri Siddiiqu e sonnaajo makko on neene Kadiijata, e geɗal (ɓiɗɗo) bappa makko on Aliy mo Abuu Taalib hari (tawi) on ko suka. Ko ɓee ɗoo wonnoo adtiiɓe naatude ka lislaamu. Nelaaɗo duumii e noddugol ka diina lislaamu e gunndoo yeru duuɓi tati.

Ɓaawo ɗum Alla yamiri mo feññinngol noddaandu ndun, fewtina ndu e yimɓe ɓen fow.

Qurayshiyankooɓe ɓen tikki fota, sabu ɗum, ɓe darii sakkagol nelaaɗo, ɓe haɓidi mo kanko e denndaangal naatuɓe ɓen ka lislaamu, ɓe letti julɓe lo’uɓe ɓen ko muusi fota. Alla danndi nelaaɗo bone qurayshiyankooɓe ɓen sabu teddungal bappa makko Abuu Taalibi ngal e jaahu mum, kanko e sonnaajo nelaaɗo on neene Kadiijata.

Kono sirkuɓe ɓen lettiri julɓe ɓen no ɓuri e bonirde, ɓe etii warugol ɓe, wurin toode ɓe waruno ɗuuɗuɓe e maɓɓe e hoore tooñe e  fenaade e jaggitugol. On tuma nelaaɗo (saw) yamiri julɓe ɓen ferugol yahra Ecopii (habasha),  ɓe jaɓani mo, ɓe acciti leydi aarabe ndin, ɓe feewtiri Afirik fii naatoygol Ecopii, sabu hari hino ton e ngun jamaanu laamɗo nasraaniyankeejo (katolikiijo) nunɗuɗo, o teddini julɓe feruɓe ɓen, o moƴƴii e maɓɓe fota. Ko julɓe teemedere worɓe e sonnaaɓe  sappo e njeeɗiɗo yahunoo Ecopii.

Nelaaɗo kan lutti (heddii) Makka, ko o muññiiɗo lorra  qurayshiyankooɓe ɓen, bappa makko hino hiwa mo e maɓɓe.  Koohooɓe qurayshiyankooɓe ɓen ɗaɓɓiri bappa makko, yo suɓinndin mo gootel e piiji ɗiɗi :

Immaa ɓe jonna  mo jawdi e laamu, si ko laamu o faalaa, maa ɗum ɓe ɗaɓɓana mo lekki si ko hakkil makko sotti, e hoore yo o accitu noddugol e kaa diina hesa.

On-tuma nelaaɗo Alla (saw) on jaabii mo ngol konngol luttoowol ɗoo : « Ko mi woondirii Alla yo bappa, tawa ɓe waɗu naange ngen ka ñaamo am, lewru ndun ka nano am e hoore yo mi accitu kaa ndiina ɗoo, mi accitataa ka, haa Allah walla ka, maa ɗum mi maaya gaanin ɗum ».

Tuma nde bappa makko Abuu Taalibi e sonnaajo makko on faatinoo , ko ontuma qurayshiyankooɓe ɓen fonndi tigi lorrugol mo e warugol mo, o immii o yahi Taa’ifa, o noddi yimɓe mayri e diina Alla kan, kono ɓe lorri mo, ɓe fiɗi mo kaaƴe, ɓe salii diina kan, o arti Makka ko o muññiiɗo lorra yimɓe makko ɓen himo wi’a : « Ko an yo Alla Joom’am, yawtan yimɓe am ɓen, ko pellete ɓe anndaa ».

Nelaaɗo fuɗɗii arnanaade lappi seteeɓe aarabeyankooji arooji ɗin Makka fii hajju, o weeɓitana ɗi lislaamu on, kono ɗi fow hiɗi salotonoo noddaadu ndun, ɗi mantora diina majji hikka kan, rewugol  sanamu.

Yimɓe Yasriba ari Makka, nelaaɗo arni e maɓɓe lislaamu on, ɓe nootii noddaandu makko ndun, ɓe gomɗini nelal makko ngal, Alla feewni ɓe e lislaamu, ɓe ɗaɓɓiri nelaaɗo arugol Madiina - ɗon ko wi’etenoo ontuma ko Yasriba – fii yo ɓe semmbin mo, ɓe wallitoo lislaamu on, ko ontuma nelaaɗo e wondiiɓe mum ɓen fonndi iwugol Makka, deeƴoya Madiina ka laral julɓe ɓen, ñiiɓa ton.